Literatury końca wojen sugerują trzy możliwe sposoby zakończenia wojny rosyjsko-ukraińskiej:
- absolutne zwycięstwo;
- zawieszenie broni;
- polityczne porozumienie.
Skupiamy się na formie, w jakiej wojna ostatecznie się kończy.
Ponieważ wydaje się, że żadna ze stron nie ma zamiaru ani możliwości osiągnięcia absolutnego zwycięstwa, wojna najprawdopodobniej zakończy się jakimś wynegocjowanym wynikiem. W tej części pierwszej artykułu przeanalizujmy formę absolutnego zwycięstwa którejś ze stron.
Jedną z form zakończenia wojny jest absolutne zwycięstwo
Ten wynik obejmuje jedno państwo trwale usuwające (międzypaństwowe) zagrożenie stwarzane przez jego przeciwnika. Absolutne zwycięstwo przez jedną ze stron można osiągnąć poprzez ustanowienie nowego przywództwa w pokonanym państwie – okupację lub aneksję terytorium przeciwnika, lub w najgorszym przypadku unicestwienie całej populacji przeciwnika.
Chociaż może to wiązać się z porozumieniem, cechą definiującą absolutne zwycięstwo jest wynik wojny, który zasadniczo eliminuje możliwość wycofania się pokonanego państwa z ugody kończącej wojnę.
Jest to rodzaj zwycięstwa, które alianci odnieśli nad Japonią i Niemcami pod koniec II wojny światowej.
Absolutne zwycięstwo Rosji
Gdy wybuchła wojna, wydawało się, że Moskwa dąży do absolutnego zwycięstwa, planując ustanowienie nowego reżimu w Kijowie i „demilitaryzacji” kraju. Wydaje się, że od czasu rezygnacji z próby zdobycia stolicy na początku kwietnia, Rosja zniweczyła te plany.
Deklarowane cele Putina zmieniały się od tego czasu, ale ani razu w ostatnich miesiącach ani on, ani jego ministrowie nie powtórzyli bezpośrednich wezwań do obalenia rządu w Kijowie – wydanych w pierwszych tygodniach wojny.
Choć niektórzy twierdzą, że Moskwa nie zrezygnowała z początkowych ambitnych celów, nawet gdyby Kreml nadal dążył do osiągnięcia absolutnego zwycięstwa, fakty wskazują, że nie byłby w stanie tego zrobić.
W chwili pisania tego tekstu głównym celem Moskwy wydaje się być utrzymanie terytoriów w czterech ukraińskich regionach, które Rosja uważa za własne. Ale nawet gdyby Rosja zajęła i utrzymała te regiony, nie byłoby to zwycięstwo absolutne; absolutne zwycięstwo wymagałoby fundamentalnej zmiany systemu politycznego Ukrainy, takiej jak obalenie prezydenta Zełenskiego.
Ukraiński system rządów jest teraz mocniej zakotwiczony niż przed wojną, brutalna taktyka Rosji odstraszyła nawet tych Ukraińców, którzy żywili prorosyjskie sympatie, a Zełenski jest niezwykle popularny.
Co więcej, ukraińskie wojsko, przy obecnych zdolnościach, mogłoby w nieskończoność stanowić zagrożenie dla terenów okupowanych przez Rosję, a nawet przygranicznych obszarów niekwestionowanego terytorium Rosji.
Absolutne zwycięstwo Ukrainy jest również mało prawdopodobne
Ukraina nigdy oficjalnie nie ogłosiła zamiaru osiągnięcia absolutnego zwycięstwa, tak jak określa to literatura. Deklarowane przez prezydenta Zełenskiego cele zmieniały się w czasie, ale od grudnia 2022 r. deklarowanym przez niego celem jest odzyskanie całego terytorium Ukrainy, w tym Krymu i terenów Donbasu, które Rosja okupuje od 2014 r.
Całkowite odzyskanie terytorium nie stanowiłoby jednak absolutnego zwycięstwa. Gdyby armia ukraińska wyrzuciła siły rosyjskie z Ukrainy, bez wątpienia poważnie zdegradowałaby armię rosyjską w tym procesie.
Niemniej jednak Rosja miałaby szeroki wachlarz zdolności na swoim terytorium i poza nim – zwłaszcza marynarkę wojenną i siły powietrzne, które nie poniosły większych strat w wojnie – co mogłoby umożliwić dalsze ataki na cele w głąb Ukrainy.
Rosyjskie siły lądowe mogłyby z łatwością przegrupować się i rozpocząć kolejną ofensywę na dużą skalę. Aby osiągnąć absolutne zwycięstwo, Ukraina musiałaby odmówić Rosji możliwości kwestionowania jej kontroli terytorialnej.
Zmuszanie rosyjskiego wojska do przekroczenia granicy międzynarodowej nie przyniosłoby takiego rezultatu. Chociaż Ukraina zaskoczyła obserwatorów swoją zdolnością do obrony własnej ojczyzny, fantazyjne jest wyobrażenie sobie, że może zniszczyć zdolność Rosji do prowadzenia wojny.
Dlatego Kijów prawdopodobnie potrzebowałby zmiany reżimu w Moskwie oprócz zwycięstwa na polu bitwy, aby uniknąć życia w ciągłym zagrożeniu ponowną inwazją.
Niektórzy amerykańscy analitycy twierdzą, że słabe wyniki Rosji w wojnie, rosnące straty i mobilizacja mogą spowodować niestabilność polityczną i doprowadzić do obalenia Putina i zastąpienia go nowym reżimem, który przestanie walczyć, dogada się z Ukrainą i będzie stanowił mniejsze zagrożenie w dłuższej perspektywie.
Jednak niewiele jest dowodów historycznych sugerujących, że zmiana reżimu w Rosji musiałaby nastąpić po niepowodzeniach na polu bitwy.
Przywódcy reżimów personalistycznych, takich jak rosyjski, często utrzymywali się przy władzy po porażce militarnej. Co więcej, nie ma gwarancji, że nowy rosyjski przywódca byłby bardziej skłonny do zawarcia pokoju z Ukrainą.
Jak pisze Shawn Cochran, „trudno i prawdopodobnie bezcelowo jest przewidywać wynik jakiejkolwiek wojennej zmiany przywództwa w przypadku wojny Rosji na Ukrainie. Zachód nie powinien jednak przynajmniej zakładać, że zmiana przywództwa doprowadzi do końca wojny, przynajmniej na krótką metę, ponieważ wojna Putina mogłaby równie dobrze trwać bez niego”.
Co więcej, zmiana reżimu w Moskwie może nie zmniejszyć intensywności rywalizacji między Stanami Zjednoczonymi a Rosją w innych kwestiach. Niezależnie od tego Kijów nie ogłosił zmiany reżimu jako swojego deklarowanego celu, chociaż niektórzy Ukraińcy, co zrozumiałe, mają na to nadzieję.